โดย อ.วรชาติ มีชูบท

บทความปัจจุบัน | บทความย้อนหลัง : ตอนที่ ๑ - ๒๐ | ๒๑ - ๔๐ | ๔๑ - ๖๐ | ๖๑ - ๘๐ | ๘๑ - ๑๐๐ | ๑๐๑ - ๑๒๐ | ๑๒๑ - ๑๔๐ |

|  ก่อนหน้า  |  ๕๑  |  ๕๒  |  ๕๓  |  ๕๔  |  ๕๕  |  ๕๖  |  ๕๗  |  ๕๘  |  ๕๙  |  ๖๐  |  ถัดไป  |

๕๒. พระราชสำนักพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (๘)

เวรถูกกริ้ว

          มหาดเล็กกองตั้งเครื่องและกองห้องพระบรรทมในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว นอกจากจะมีเวรผลัดเปลี่ยนกันเข้ารับราชการแล้ว ยังมีเวรอีกชนิดหนึ่งสำหรับมหาดเล็กกองตั้งเครื่องที่เรียกกันในเชิงล้อเลียนว่า "เวรถูกกริ้ว" ซึ่งมีความหมายว่า มหาดเล็กที่เข้าเวรปฏิบัติราชการประจำแล้วถูกกริ้วจนกลายเป็นเรื่องปกติ แม้ในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวก็มีเวรในทำนองเดียวกันนี้ แต่เรียกกันว่า "เวรเข้า นั้นหมายว่า ถูกกริ้ว ฤาถูกโกรธ คำว่าออกเวร ก็มีความหมายว่า พ้นจากที่ต้องถูกเกนให้ทำ ฤาพ้นจากที่กังวล ฤาพ้นจากที่อยู่ในบังคับ"  ^[๑]

          การที่ทรงกริ้วมหาดเล็กที่เข้าเวรถวายการรับใช้นั้น กล่าวกันว่าเป็นเพราะมีพระราชประสงค์จะทรงเย้าแหย่บรรดามหาดเล็กที่ทรงพระมหากรุณาชุบเลี้ยงมาแต่เด็กให้รู้สึกโกรธ เป็นการพระราชทานการอบรมอุปนิสัยของบรรดามหาดเล็กนั้นให้รู้จักระงับความโกรธประการหนึ่ง แต่อีกเหตุหนึ่งนั้นเกิดจากบรรดามหาดเล็กหนุ่มๆ มักจะใช้เวลาว่างจากราชการไปสนุกกับการเล่นต่างๆ จนถึงกับลืมเวลาที่จะต้องเข้าเวรปฏิบัติราชการ หรือเป็นเพราะปฏิบัติหน้าที่บกพร่องเฉพาะพระพักตร์ทั้งที่ได้รับการฝึกหัดมาแล้วเป็นอย่างดี จึงเป็นธรรมดาที่จะมีพระราชดำรัสทรงค่อนแคะต่างๆ นานา เพื่อให้รู้สึกหลาบจำ เช่นกรณีที่กำลังกริ้วมหาดเล็ก ๒คน ที่ไปเล่นบิลเลียดที่โต๊ะแพร่งภูธร "ไปแทงผ้าสักหลาดปูโต๊ะของเขาขาดไปตั้ง ๑๐ นิ้วกว่า เจ้าของโต๊ะเขาเรียกค่าเสียหายโดยใช้ผ้าสักหลาดให้เขาทั้งผืนตามกติกาที่เขาวางไว้ ในสมัยนั้นราคาก็เพียงผืนละ ๑๒๐ บาท แต่คนทำขาดไม่ยอมใช้ให้เจ้าของโต๊ะเขาจึงต้องถวายฎีกา พระเจ้าอยู่หัวทรงทราบแล้วก็กริ้ว ลงท้ายก็ต้องพระราชทานเงินใช้ค่าผ้าสักหลาดให้แก่เจ้าของโต๊ะ ๑๒๐ บาท"  ^[๒] ต่อมาในเวลาประทับโต๊ะเสวยคืนนั้น พอทอดพระเนตรเห็นพระยาบำรุงราชบริพาร (เสมียน สุนทรเวช) ที่กำลังเดินโต๊ะเสิรฟอาหารข้าราชการที่นั่งโต๊ะเสวยนั้น ก็มีรับสั่งกับเจ้าพระยารามราฆพว่า "อ้ายนี้ของเฟื้อก็อีกคนหนึ่งเหมือนกัน เมื่อไรมันจะบวชเสียที ไม่เห็นมันมีความรู้ทางพระทางเจ้าอะไรเลย มันรู้แต่พระพุทธเจ้าต่อพระเยซูกี่แต้มเท่านั้น"  ^[๓]

          แต่สำหรับผู้ที่เป็นนักเลงการพนัน เป็นนักเลงผู้หญิง หรือเสพสุราเป็นอาจิณ อันเป็นความประพฤติที่ไม่ต้องด้วยพระราชนิยม ทั้งจะนำมาซึ่งความเสื่อมเสียแก่พระราชสำนักและบุคคลผู้ประพฤติเช่นนั้น อันเป็นการไม่สมควรที่จะให้คงรับราชการในที่ใกล้ชิดเบื้องพระยุคลบาทอีกต่อไปแล้ว ก็มักจะโปรดเกล้าฯ ให้ย้ายออกจากกรมมหาดเล็กไปประจำรับราชการที่กรมมหรสพ กรมพระอัศวราช กรมชาวที่ หรือกระทรวงวัง ซึ่งมีโอกาสเติบโตในราชการน้อยกว่าอยู่ในกรมมหาดเล็ก หรือบางรายถึงกับต้องปลดเป็นกองหนุนรับพระราชทานเบี้ยหวัดบำเหน็จบำนาญ เช่น กรณีหลวงสถานพิทักษ์ (กุหลาบ โกสุม) ซึ่งโปรดให้ย้ายออกจากกรมมหาดเล็กไปประจำกรมชาวที่เพราะประพฤติตนไม่ต้องด้วยพระราชนิยม แต่สุดท้ายก็ต้องออกจากราชการและถูกถอดจากยศและบรรดาศักดิ์เพราะยังคงประพฤติตนไม่เหมาะสม ครั้นสำนึกผิดและกราบบังคมทูลขอพระราชทานพระมหากรุณากลับเข้ารับราชการอีกครั้ง ก็โปรดเกล้าฯ ให้กลับเข้ารับราชการในกรมพระตำรวจหลวงรักษาพระองค์ ได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์เป็นพระราชวรินทร์ เจ้ากรมพระตำรวจนอกชวา นี้ย่อมเป็นพยานให้เห็นว่า เมื่อผู้กระทำผิดสำนึกผิดแล้ว ก็มักจะพระราชทานพระมหากรุณาและพระราชทานบำเหน็จในพระองค์ให้เป็นพยานว่า มิได้ทรงผูกใจเจ็บ แต่ต้องทรงลงพระราชอาญาเพื่อให้หลาบจำ

ส่งกลับกรุงเทพฯ

          ส่วนกรณีที่หนังสือ "นายใน" สมัยรัชกาลที่ ๖ กล่าวถึงพระยาอนุชิตชาญชัย (พงษ์ สวัสดิ์-ชูโต) พร้อมมหาดเล็กอื่นอีก ๖ คนที่ต้องรับพระราชอาญาส่งกลับกรุงเทพฯ ในคราวตามเสด็จประพาสประเทศมลายูเมื่อ พ.ศ. ๒๔๖๗ นั้น นักเรียนเก่ามหาดเล็กหลวง พันเอก เรวัต เตมียบุตรได้เล่าไว้ใน "เรื่องจริงในอดีต" ว่า เมื่อเสด็จพระราชดำเนินถึงสิงคโปร์

          กรณีที่พระยาอนุชิตชาญชัยและคณะไม่ได้รับเชิญไปในการถวายเลี้ยงพระกระยาหารที่จวนผู้สำเร็จราชการประจำสิงคโปร์เมื่อค่ำวันที่ ๒๕ กันยายน พ.ศ. ๒๔๖๗ นั้น น่าจะเป็นเพราะ "ระหว่างเวลาประทับในเกาะสิงคโปร์ กงสุลเยเนอราล (สยาม) ได้จัดให้บรรดาข้าราชบริพารแยกพักกันอยู่ ๒ ที่ ที่แรฟเฟิลโฮเตลแห่งหนึ่ง ที่กูดวูดฮอลล์ใกล้กับบริเวณที่ประทับนั้นอีกแห่งหนึ่ง"  ^[๑๔] และเมื่อพระวิเศษพจนกรบอกชื่อผู้ที่จะรับเชิญร่วมโต๊ะเสวยให้ฝรั่งจดนั้น คงจะบอกแต่นามผู้ที่พักอยู่ที่แรฟเฟิลโฮเต็ล โดยลืมนึกถึงผู้ที่พักอยู่ที่กูดวูดฮอลล์ หรืออาจจะเป็นเพราะความบกพร่องของเจ้าหน้าที่ทางสิงคโปร์ที่คิดว่า กูดวูดฮอลล์นั้นอยู่ใกล้ที่ประทับ ไม่จำเป็นที่จะต้องจัดรถยนต์ไปรับส่ง จึงทำให้ทั้ง ๗ รายนั้นมิได้รับเชิญไปในงานถวายพระกระยาหารและเป็นเหตุให้ต้องถูกส่งกลับกรุงเทพฯ ดังกล่าว

          อนึ่ง เมื่อพิจารณาเทียบเคียงบทลงโทษในกรณีที่พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงลงพระราชอาญาแก่ขุนหลวงพระยาไกรสีห์ (เทียม บุนนาค) ที่พร้อมกัน "สไตรค์" ด้วยการยื่นหนังสือลาออกจากราชการพร้อมด้วยตุลาการผู้เป็นศิษย์ในพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงราชบุรีดิเรกฤทธิ์ เสนาบดีกระทรวงยุติธรรมอีก ๒๗ คน เมื่อคราวเกิดคดีพญาระกาในตอนปลายรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าอยู่หัว ด้วยเห็นกันว่า เสนาบดีกระทรวงยุติธรรมผู้เป็นอาจารย์มิได้รับพระราชทานพระมหากรุณา แต่เมื่อทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯ (พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว) เสด็จไปทรงระงับเหตุวุ่นวายพร้อมกับทรงเกลี้ยกล่อมให้ตุลาการทั้ง ๒๘ คนนั้นกราบบังคมทูลพระกรุณาขอพระราชทานอภัยโทษ ซึ่งมีแต่ขุนหลวงพระยาไกรสีห์เพียงรายเดียวที่ดื้อดึงไม่ขอพระราชทานโทษ จึงต้องรับพระราชอาญาปลดออกจากราชการ ถูกถอดจากยศและบรรดาศักดิ์ รวมทั้งเรียกคืนเครื่องราชอิสริยาภรณ์ที่ได้รับพระราชทานไปทั้งหมด แต่กรณีพระยาอนุชิตชาญชัยนั้นเพียงแต่โปรดเกล้าฯ ให้ออกเป็นกองหนุน คงได้รับพระราชทานเบี้ยเลี้ยงชีพตามพระราชบัญญัติกองหนุนข้าราชการในพระราชสำนักนิ์ รัตนโกสินทรศก ๑๓๑ จึงน่าจะเป็นพยานแสดงให้เห็นชัดว่า การลงพระราชอาญาแก่พระยาอนุชิตชาญชัยครั้งนี้ คงจะมีพระราชประสงค์เพียงสั่งสอนให้พระยาอนุชิตชาญชัยรู้จักละทิฐิมานะลงเท่านั้น